OYUN YERELLEŞTİRME

OYUN YERELLEŞTİRME

Birçok kaynağa göre yerelleştirme, kısaca, bir ürünün veya yazılım içeriğinin hedef kültür ve dile uyarlanma süreci olarak tanımlanır. Bu süreç aynı zamanda çeviribilimin pek çok alt dalında önemli bir yer edinmiştir. Özellikle video oyun projelerinde kullanılan bu strateji, öncelikli olarak ürünün sunulmayı planlandığı pazardaki tüketicilerin kültürel hassasiyetlerini tanımayı ve dil bariyerini ortadan kaldırmayı hedefler (Çallı, 2024). 

Çoğu yerelleştirme projesinde süreç, materyal analizinin yapılması ve kullanılacak araçların belirlenmesiyle başlar. Öte yandan yapılan kültürel, teknik ve dilsel değerlendirme sonucunda bir terminoloji listesi oluşturulur ve müşteri tarafından yollanan stil kılavuzuyla paralel dokümanlar hazırlanır. Bu stil kılavuzları özellikle oyunlardaki “senli benli” ya da “sizli bizli” dil seçiminde belirleyici olan tek unsurdur. Ancak yerelleştirme sürecinin klasik çeviriden farklı olarak ürünle eş zamanlı olarak yürütüldüğünü unutmamak gerekir (Çallı, 2024). Dolayısıyla bu tarz dinamik projelerde sağlanan materyallerin yetersiz kalması durumunda çevirmen, proje yöneticisi ve kalite güvence uzmanı her daim iletişimde olmalıdır. Zira proje esnasında karşılaşılan bu sorunlara ilişkin hem müşteri hem de tüketici tarafından sık sık geribildirim alınır ve bunlar için düzelti istenir.

Düz metin çevirisi, diyalog kutuları ve butonlar gibi arayüz uyarlanmalarının ardından önemli bir nokta da görsel ve sembollerin yerelleştirilmesi esnasında karşımıza çıkar. Kültürel hassasiyetler ise tam olarak bu noktada devreye girer; çünkü kültüre göre algılar da değişecektir. Örneğin, bir oyunun ikinci yıl dönümünü kutlamak amacıyla düzenlenen oyun içi bir etkinlikte ana renk olarak beyaz rengin kullanıldığını düşünelim. Beyaz renk, Türkiye ve komşusu çoğu ülke için “gelin,” “düğün”, “kutlama” gibi anlamlara geldiği için muhtemelen etkinliğin amacı kolaylıkla anlaşılabilecekken bu rengin Japon kültüründe “ölüm” temasını çağrıştırması Japonya tabanlı oyuncu kitlesi için bir tür kafa karışıklığına yol açabilir. Bu tarz küçük detayların orijinal hâliyle bırakılması ve yerelleştirilmemesi alıcının ürün hakkında yanlış izlenime kapılmasına sebep olabilir (Us, 2025). Başka bir örnek verecek olursak Çin’de oldukça popüler olan “Honor of Kings” oyununu ele alabiliriz. Oyunun ismindeki “Kings” terimi, Çin’deki siyasal yönetim biçimini yansıtması sebebiyle tercih edilmişti. Ancak ABD gibi batı ülkelerinde benzeri monarşik bir tarih olmaması sebebiyle aynı oyun, Batı pazarına “Arena of Valor” ismiyle sunulmuştu (Mirora Tercüme, 2024).

Tüm bu detaylar değerlendirildiğinde rekabetin bu denli yüksek olduğu bir sektörde yer edinebilmek ve küresel çapta başarılı olmak için oyun firmalarının oyun yerelleştirme stratejisine uymasının bir zorunluluk olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü oyunun tek bir versiyonla, tek bir dilde çeşitli pazarlarda tutunabilmesi pek olası değildir. CSA Research tarafından yapılan bir araştırmada bu durumun istatistiklerle kanıtlandığı görülebilir. Mevzubahis araştırmadaki katılımcıların %65’i, kalitesi düşük dahi olsa herhangi bir içeriği kendi ana dilinde tüketmeyi tercih ettiğini belirtmiştir (Mirora Tercüme, 2024).

Bu sebeple yerelleştirme doğrultusunda oyun içi seslendirme, müzik, konsept tasarımı, karakter çizimi, kullanıcı arayüzü, bölgeye özel etkinlik ve oyun içi eşyalar gibi öğelerin hedef pazara uygun bir şekilde yerelleştirilmesiyle birlikte ulaşılması hedeflenen oyuncu kitle ilgisinin her daim diri tutulması ve hatta bu kitlenin ürünle duygusal bir bağ kurması beklenir. Bu beklentinin gerçekleşmesi ve stratejinin başarılı olması durumunda yerel pazardaki oyuncular, tüketicisi oldukları ürünün yapımcı şirketinin küresel olduğunu bilecek ve kitlesine değer verdiğini görecektir. Hâliyle çoğu zaman yerelleştirme stratejisinin asıl ürüne doğru ve başarılı bir şekilde entegre edilmesinin dijital kampanyalardan ve reklamlardan çok daha etkili olabildiğini görmek mümkün (Gaming in Turkey, 2017).

Şimdiye dek yerel içeriğin hedef kitle için ne anlama geldiğinden bahsettik. Ancak işin teknik kısmına geldiğimizde oyun yerelleştirme sektörünün diğerlerinden farkını daha iyi anlamaya başlıyoruz. 

Oyun yerelleştirme projeleri hem metin hem görsel hem de teknik dosyalar içermesi sebebiyle oldukça kompleks bir süreç hâlinde ilerler. Bu sebeple bu tarz projeler bünyesinde çalışacak olan çevirmenlerin sadece istenen dil çiftindeki yetkinliğine değil aynı zamanda bazı temel kodlama bilgilerine de sahip olması beklenir. Çünkü video oyun yerelleştirmede metinler genellikle kodla iç içedir ve bu kodlar çoğu zaman dinamik yapı barındırır (Çallı, 2024). 

Oyun yerelleştirme projelerinde çevirmenler türlü zorluklarla karşılaşırlar. Bu zorluklar bazen proje içi ön izleme olanağı bulunmamasından, çevrilen metin için daha sonrasında “resize” işlemi gerekmesinden veya değişkenler gibi çevrilmemesi gereken öğelerin fazlalığından kaynaklanabilir. Dahası, oyun yerelleştirme sektöründe asıl ürünün yazılım olduğunu unutmamak gerekir. Yani mevzubahis öğelerde ufak bir dikkatsizlik sonucu fazladan eklenen tek bir boşluk hatası dahi yazılımın çalışmamasına sebep olabilir. Bu sebeple çevirmenin, önüne gelecek kod metninde hangi öğeleri değiştirip değiştirmeyeceğini çok iyi bir şekilde bilmesi gerekir.  

Örneğin, dikkat edilmesi gereken bazı noktalar şunlardır:

• “%s” gibi değişkenler yalın kalmalıdır. Bu değişkenlere hiçbir şekilde ek gelmez ve string içindeki yerleri değiştirilmez.
• Üstelik “IdcCommand” gibi yazılım komutları,
• “Auto,” “Server,” “Standalone” gibi bazı sabit terimler,
• BitişikSözcükler,
• Alt_çizgi_ile_birleştirilmiş_sözcükler,
• Normal bir metin akışında BÜYÜK HARFLERLE YAZILMIŞ sözcükler,
• Başında % veya $ gibi özel karakter bulunan sözcükler (Örn. “Read $Table”),
• [], <> veya {} gibi sık kullanılmayan işaretlerin arasındaki metinler çevrilmez (Çallı, 2024).

Oyun metinlerinde bu tür yapılar fazlaca bulunur. Bu nedenle hatalı çeviri veya düzenleme çökmeye yol açabileceği için çeşitli string türlerini anlamak ve dosya formatlarını tanımak çevirmen için büyük önem arz eder. Tüm bu bilgiler ışığında video oyun yerelleştirme sürecinin yalnızca dilsel değil, aynı zamanda kültrel, teknik ve hatta stratejik bir uyarlama süreci olduğunu söylemek mümkün. 

Hazırlayan
Nazra Nur Demir

KAYNAKÇA

Mirora Tercüme. (2024). Video oyunu lokalizasyonu nedir ve neden önemlidir? Mirora. https://mirora.com/tr/video-oyunu-lokalizasyonu-nedir-ve-neden-onemlidir/

Gaming in Turkey. (2017). Oyun lokalizasyon ve yerelleştirme. Gaming in Turkey. https://www.gaminginturkey.com/tr/oyun-lokalizasyon-ve-yerellestirme/

Çallı, A. (2024). ETI221 Çevirmenlik Mesleği: Ders notları [Sınıf içi ders materyali]. Atılım Üniversitesi.

Us, K. Y. (2025). ETI224 Çeviri ve Yerelleştirmeye Giriş: Ders notları [Sınıf içi ders materyali]. Atılım Üniversitesi.